NONI THANH QUÂN

1. Tìm hiểu chung về cây nhàu

Cây nhàu còn được gọi là nhàu núi, nhàu rừng, cây ngao hoặc Noni. Tên khoa học của cây nhàu là Morinda citrifolia, thuộc họ cà phê (Rubiaceae).

Nhàu là cây thân gỗ nhỏ với chiều cao khoảng 6 - 8m. Thân cây nhẵn, nhiều cành to, lá mọc đối xứng, phiến lá hình bầu dục, rộng khoảng 5 - 7cm, dài khoảng 7 - 15cm. Hoa nhàu màu trắng mọc ở cuống lá hoặc ngọn cành. Quả nhàu hình trứng, dài khoảng 5 - 7cm, mặt ngoài xù xì, khi non có màu xanh lục, khi chín chuyển màu trắng hồng. Bên trong quả là thịt mềm, trắng và thơm, nhân cứng.

Cây nhàu mọc hoang ở Đông Nam Á và vùng Tây Ấn. Ở nước ta, cây nhàu phân bố chủ yếu ở các tỉnh miền Trung như Bình Định, Khánh Hòa, Quảng Bình, Quảng Trị,... hoặc các tỉnh miền Nam như An Giang, Bình Dương,... Hiện ở miền Bắc có nhiều nơi trồng cây nhàu như Thái Bình, Hà Nội,...

Từ cây nhàu, con người có thể khai thác nhiều bộ phận để làm thuốc như vỏ cây, rễ, lá, quả. Hầu hết các bộ phận của cây nhàu đều dùng tươi, trừ rễ hoặc quả có thể sấy khô để dùng dần. Vị thuốc này được bảo quản ở nơi khô ráo và thoáng mát.

2. Công dụng của cây nhàu

Rễ, vỏ và quả nhàu chứa các chất: Proxeronine, polysaccharide, anthraquinone, coumarin, sterol, damnacanthal, alkaloids, rutin,... Bên cạnh đó, quả nhàu còn chứa tinh bột, chất xơ, vitamin A, B1, B6, B12, C,... cùng một số loại khoáng chất như canxi, kali, natri, selen, sắt,...

Rễ nhàu có vị chát, tính bình, quả nhàu có vị hăng, cay nồng, tính mát. Rễ nhàu bào ra có màu vàng sậm, cây nhàu bào ra có màu vàng nhạt. Tác dụng của cây nhàu được xét theo đông y và Y Học Hiện Đại. Cụ thể:

Tác dụng cây nhàu theo đông y:

• Lá nhàu giúp trị mụn nhọt, làm thuốc bổ và chữa chứng lỵ
• Quả nhàu có tác dụng nhuận tràng, giảm ho, lợi tiểu, hoạt huyết, điều kinh, kích thích tiêu hóa nên được dùng để trị táo bón, hạ sốt, chữa ho hen, tiểu tiện không thông,...;
• Rễ nhàu giảm đau xương khớp, điều kinh, chỉ thống, hoạt huyết, nhuận tràng, trị tăng huyết áp, bồi bổ cho phụ nữ sau sinh, và được dùng để nhuộm vải.

Công dụng của cây nhàu theo Y Học Hiện Đại:

• Quả nhàu giúp điều trị cao huyết áp, béo phì, tiểu đường, bệnh tim, suy nhược và đau nhức cơ thể,...;
• Nước ép từ quả nhàu có tác dụng cải thiện cơn đau gây ra bởi các bệnh mãn tính như bệnh tim mạch, ung thư, viêm khớp,...;
• Hợp chất proxeronine trong quả nhàu giúp thúc đẩy các tế bào trong cơ thể chống lại tình trạng nhiễm trùng và giúp giảm đau hiệu quả
• Cây nhàu giúp hạ huyết áp, an thần, nhuận tràng và lợi tiểu nhẹ
• Công dụng của trái nhàu là kích thích tiêu hóa, tăng khả năng hấp thu vitamin, khoáng chất,... Nhờ chứa hàm lượng chất chống oxy hóa dồi dào, quả nhàu giúp tiêu diệt các gốc tự do gây hại cho cơ thể
• Cây nhàu có tác dụng chống viêm đối với một số bệnh lý xương khớp như bệnh viêm khớp mãn tính và hội chứng ống cổ tay
• Quả nhàu giúp giảm vết sưng bỏng hoặc giảm đau do chấn thương
• Damnacanthal có trong dịch chiết quả nhàu có thể ức chế tế bào ác tính, giảm lưu lượng máu đến khối u, giúp thu nhỏ kích thước các khối u ác tính;
• Dịch chiết từ quả nhàu ức chế quá trình tiết dịch ở niêm mạc dạ dày, hỗ trợ điều trị viêm dạ dày, trào ngược axit dạ dày,...

Với những công dụng trên, các bộ phận của cây nhàu đã được tận dụng để điều trị các bệnh như: Băng huyết, tiểu đường, cao huyết áp, cảm mạo, hen suyễn, viêm phế quản, nhức mỏi xương khớp,... Đồng thời, cây nhàu còn được dùng để làm thuốc bổ máu cho phụ nữ sau sinh.